آیا می دانستید 80% از ریزش مو تلوژن افلوویوم مربوط به خانم‌ها است؟ البته تلوژن افلوویوم در زنان 30 تا 50 ساله و در افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر دیده می‌شود. ناگفته نماند که تلوژن افلوویوم در کودکان دومین و تلوژن در مردان سومین دلیل ریزش مو است. بنابراین بسیار مهم است که درباره آن اطلاعات کافی داشته باشیم.
تلوژن افلوویوم چیست؟
تلوژن افلوویوم اختلالی است که با آسیب به پوست سر باعث ریزش بیش از حد موها می‌شود و یکی از شایع‌ترین علل آلوپسی است.ریزش موی تلوژن افلوویوم ناشی از عوامل متعددی مانند دارو، ضربه و استرس عاطفی یا فیزیکی است. البته اصلی ترین علت ریزش تلوژنی تغییرات چرخه مو است که گاهی تلوژن حاد ایجاد می‌کند و گاهی مزمن. آزمایش‌های تشخیص تلوژن هم شامل تست شستشوی مو و بیوپسی پوست سر است. هرچند گزینه‌های درمانی تلوژن افلوویوم متنوع هستند، در درمان تلوژن افلوویوم، شناسایی و حذف عوامل ایجاد کننده و استفاده از داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها، ماینوکسیدیل و درمان جدید CNPDA (کافئین، نیاسنامید، پانتنول، دایمتیکون و یک پلیمر آکریلات) ضروری است.
انواع تلوژن افلوویوم چیست؟
با توجه به انواع ریزش مو تلوژن افلوویوم به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
تلوژن افلوویوم حاد
اگر ریزش مو در دوره‌ای کوتاه‌تر از 6 ماه اتفاق بیافتد ناشی از تلوژن افلوویوم حاد است. در نظر داشته باشید که به طور کلی ریزش مو تلوژن افلوویوم دو تا سه ماه بعد از قرار گرفتن در معرض محرک رخ می‌دهد. جالب است که معمولا در 33% موارد محرک ریزش افلوویوم حاد ناشناخته می‌ماند ولی در 95% موارد افلوویوم حاد درمان خواهند شد. یک نوع از تلوژن افلوویوم حاد که گراویداروم نام دارد مرتبط با بارداری است و معمولا 2 تا 5 ماه بعد از زایمان رخ می‌دهد.
تلوژن افلوویوم مزمن
تلوژن افلوویوم مزمن وضعیتی است که بیش از 6 ماه طول می‌کشد و دوره نوسان طولانی مدتی دارد. این اختلال بیشتر زنان میانسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا در هنگام معاینه نشانه‌هایی از رشد مجدد موهای کوتاه‌تر در نواحی جلویی سر وجود دارد.
انواع مکانیزم ریزش تلوژن افلوویوم
پیش از بررسی مکانیزم ریزش مو تلوژن بهتر است رابطه چرخه مو و تلوژن افلوویوم را بدانیم. آگاهی از روند چرخه مو کمک می‌کند که بدانیم چرا موها در فاز تلوژن موها دچار ریزش می‌شوند. فولیکول مو چرخه سه فازی دارد که شامل فاز آناژن (رشد)، کاتاژن و فاز استراحت (تلوژن) است. معمولا 90% از موها حدود 2 تا 5 سال در فاز آناژن می‌مانند. فاز کاتاژن هم که بسیار کوتاه است و حدود 3 تا 6 هفته طول می‌کشد. در نهایت تلوژن حدود 3 تا 5 ماه به طول می‌‌انجامد و معمولا 10% از موها در این فاز قرار دارند. پنج مکانیزم ریزش مو تلوژن شامل موارد زیر است:
- آزادسازی سریع آناژن
در این مکانیزم ریزشی تلوژن، فولیکول‌ها فاز آناژن را ترک کرده و زودتر از موعد وارد فاز تلوژن می‌شوند که منجر به افزایش ریزش دو تا سه ماه بعد از آن خواهد شد.
- انتشار تاخیری آناژن
در این مکانیزم، فاز آناژن طولانی شده و ریزش شدید تلوژن ایجاد می‌شود.
- سندرم آناژن کوتاه
- آزادسازی فوری تلوژن
- انتشار تاخیری تلوژن
علت تلوژن افلوویوم چیست؟
قبل از درمان تلوژن افلوویوم باید دلایل اصلی مسبب تلوژن را بشناسیم. مهم‌ترین علت‌های ریزش تلوژن شامل موارد زیر است:
استفاده از برخی داروها
آلوپسی تلوژن افلوویوم ممکن است ناشی از مصرف برخی از داروهای خاص باشد و در این موارد فرد معمولا 12 هفته پس از مصرف داروها دچار ریزش مو تلوژن خواهد شد. همچنین گاهی تغییر در دوز داروها نیز منجر به ریزش بیش از حد مو خواهد شد. تلوژن افلوویوم ناشی از دارو ممکن است ناشی از داروهای زیر باشد.
- قرص‌های ضدبارداری خوراکی
- آندروژن‌ها
- رتینوئیدها
- مسدودکننده‌های بتا
- مهارکننده‌های ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین)
- ضدتشنج‌ها
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضد انعقاد (هپارین)
حتما بخوانید : درمان ریزش مو در زنان
استرس فیزیولوژیکی
افزایش استرس فیزیولوژیکی مانند ضربه جراحی، تب بالا، بیماری مزمن سیتمیک و خونریزی باعث تلوژن افلوویوم می‌شود. همچنین زایمان نیز می‌تواند باعث شود موها وارد فاز تلوژن شوند. تلوژن ناشی از بارداری که گراویداروم نام دارد تقریبا سه ماه بعد از زایمان رخ می‌دهد. معمولا تلوژن افلوویوم در زنان بیشتر از مردان و بیشتر در دوران بارداری و یائسگی اتفاق می‌افتد.
استرس عاطفی
رابطه بین استرس و ریزش مو تلوژن مبهم است زیرا ریزش مو خود منبعی برای ایجاد استرس در بیمار است. گاهی تلوژن افلوویوم در کودکان نیز ناشی از اضطراب است. احتمال بروز تلوژن افلوویوم در کودکان حدود 2.7% است.
مشکلات پزشکی و بیماری‌های زمینه‌ای
اختلالات پزشکی متعددی مانند موارد زیر می‌توانند منجر به تلوژن افلوویوم شود.
- پرکاری و کم کاری تیروئید هر دو ممکن است تلوژن افلوویوم ایجاد کنند.
- اختلالات سیستمیک مزمن مانند آمیلوئیدوز سیستمیک، نارسایی کبدی، نارسایی مزمن کلیه، بیماری التهابی روده و اختلالات روده می‌توانند باعث تلوژن افلوویوم شوند.
- بیماری‌های خودایمنی از جمله درماتومیوزیت، عفونت‌های مزمن مانند HIV، و سیفلیس هم ممکن است باعث تلوژن افلوویوم شوند.
- و در آخر اختلالات التهابی مانند پسوریازیس و درماتیت سبورئیک هم ممکن است باعث ریزش تلوژن افلوویوم شوند.
محرک‌های غذایی
گاهی تلوژن افلوویوم ناشی از رژیم غذایی نامناسب است مانند موارد زیر:
- کمبود شدید پروتئین، روی، گرسنگی مزمن و محدودیت کالری منجر به تلوژن افلوویوم خواهد شد. کمبود اسیدهای چرب ضروری نیز باعث تلوژن افوویوم می‌شود که معمولا 2 تا 4 ماه ماه بعد از دریافت ناکافی آن ریزش مو تلوژن افلوویوم رخ می‌دهد.
- کاهش ذخایر آهن بدن نیز باعث ایجاد ریزش مو تلوژن افلوویوم خواهد شد ما اثبات رابطه این دو بسیار دشوار است.
- کمبود ویتامین D که برای رشد سلولی حیاتی است هم از دلایل تلوژن افلوویوم است.
- کمبود بیوتین و انواع ویتامین ب نیز دلیل دیگر برای ایجاد این اختلال در بدن است.
- معمولا تلوژن افلوویوم در افرادی که کاهش وزن سریعی را تجربه می کنند نیز دیده می شود.
نور فرابنفش
نتایج حاصل از بررسی موهایی که در معرض خورشید قرار گرفته بودند با میکروسکوپ الکترونی نشان داده است که تغییرات در اجزای سلولی و آسیب به مو باعث ریزش مو تلوژن خواهد شد. البته هنوز صحت آن به طور دقیق به اثبات نرسیده است.
علائم تلوژن افلوویوم چیست؟
هر چند باید متخصص پوست و مو تلوژن افلوویوم را تشخیص دهد اما به طور کلی موارد زیر را می‌توان به عنوان علایم تلوژن افلوویوم در نظر گرفت:
- تریکودینا: یکی از علائم اصلی افلوویوم تریکودینا است که با مواردی مانند حساسیت، درد، سوزش، خارش، و آلوپسی همراه است.
- ریزش مو: ریزش مو یکی دیگر از علائم رایج تلوژن افلوویوم است که با افزایش میزان موهایی که به صورت روزانه ریخته می‌شوند مشخص خواهد شد.
- شکستگی مو: شکستگی یکی از علائم تلوژن افلوویوم است که با افزایش مقدار موهایی ایجاد می‌شود که هنگام لمس یا شانه کردن می شکنند.
- ریزش تکه‌ای مو: یکی از علائم دیگر ریزش مو تلوژن افلوویوم ریزش به صورت تکه‌هایی نامنظم روی پوست سر است.
- خارش پوست سر
- تحریک پوست سر
- ریزش مو با انتهای سفید
- ریزش مو در سایر قسمت‌های بدن مانند ابرو یا مژه
حتما بخوانید :ریزش مو هورمونی
تشخیص تلوژن افلوویوم
تشخیص علائم اولیه تلوژن افلوویوم حتما نیاز به معاینه پزشک دارد. برخی از روش‌های پزشکی برای تشخیص تلوژن افلوویوم شامل موارد زیر است:
- آزمایش شستشوی اصلاح شده و تعداد ریزش مو: در این روش از بیماران خواسته می‌شود که موهای خود را بعد از پنج روز شامپو که شامپو نکرده اند در یک سینک شستشو دهند و آبکشی کنند، سپس موها را جمع کرده و در پاکت قرار دهند. پس از آن، موهای جمع شده شمارش می‌شوند و نوع ریزش مو بررسی خواهد شد، اگر کمتر از 10% از موها و کمتر از 100 تار مو ریخته باشد ممکن است تلوژن افلوویوم باشد.
- تریکواسکن: این تکنیک شامل کوتاه کردن موها در یک ناحیه 2 سانتی متری از پوست سر و سپس بررسی دوره‌ای ریزش، تراکم و رشد موها در همان قسمت با بررسی عکس آن در زمان‌های مختلف از همان دوره خاص است.
- بیوپسی پوست سر: در مواردی که آلوپسی تلوژن افلوویوم بیش از 6 ماه طول می‌کشد، انجام بیوپسی‌های متعدد دقت تشخیص تلوژن افلوویوم را افزایش می‌دهد.
درمان تلوژن افلوویوم چیست؟
درمان تلوژن افلوویوم معمولا شامل شناسایی و رسیدگی به علت زمینه ای این بیماری و مدیریت علائم است.
- شناسایی و رسیدگی به علت زمینه ای تلوژن: مانند اختلالات تیروئیدی، کم خونی یا مدیریت استرس. به ویژه در درمان تلوژن افلوویوم مزمن شناخت علت زمینه‌ای این بیماری از اهمیت زیادی برخودار است.
- مصرف دارو: ممکن است لازم باشد داروهای تلوژن افلوویوم را مصرف نمایید مانند ماینوکسیدیل یا فیناستراید خوراکی. این داروها می‌توانند به تحریک رشد مو و کاهش ریزش آن کمک کنند.
- رژیم غذایی و مکمل‌ها : پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مصرف مکمل‌ها می‌تواند به بهبود مو و کاهش ریزش تلوژن افلوویوم کمک کند. مکمل‌هایی مانند بیوتین، روی، اسیدهای چرب امگا3 می توانند در تغذیه مو و تقویت رشد آن موثر باشند.
- مدیریت استرس: گاهی شاید استرس عامل اصلی تلوژن افلوویوم باشد. بنابراین مدیریت استرس شامل روش‌هایی مانند یوگا یا مدیتیشن یا تغییرات سبک زندگی مانند خواب کافی و ورزش منظم اهمیت بسیاری دارند.
- مراقبت از مو: استفاده از شامپوهای ملایم و اجتناب از مصرف مواد شیمیایی مانند رنگ مو یا محصولات صاف کننده مو باید در اولویت روش‌های مراقبتی قرار داشته باشند.
سوالات متداول
بله، خوشبختانه تلوژن افلوویوم مزمن برگشت پذیر است. البته برای درمان آن باید ابتدا دلیل اصلی ریزش مو تلوژن افلوویوم به دقت بررسی شود، سپس مواردی مانند بیماری‌های زمینه‌ای یا تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس انجام شود.
بله، در بیشتر موارد تلوژن افلوویوم موقتی است و با گذشت زمان برطرف خواهد شد. شایع‌ترین علت تلوژن افلوویوم شوک ناگهانی در اثر استرس یا جراحی است. علل دیگر آن عبارتند از بارداری، یائسگی و مصرف برخی داروهای خاص.
