اگزما، یا درماتیت اتوآمون (Atopic Dermatitis)، یکی از بیماری‌های پوستی شایع است که به صورت التهابی در نواحی مختلف بدن ایجاد می‌شود. این بیماری عموماً با خارش و قرمزی پوست همراه است و می‌تواند برای فردی که با آن مبتلا است، از نظر جسمی و روحی ناراحت کننده باشد.
با توجه به پیچیدگی و عدم شفافیت علت دقیق این بیماری، درمان آن بسیار چالش برانگیز است و بسیاری از افراد مجبور به مداوای مداوم هستند تا بتوانند از علائم آن رهایی یابند. هر چند که اگزما قابل درمان است و شناخت دقیق تر از علت و عوامل خطر بیماری، می تواند بهبود در درمان آن را به همراه داشته باشد.
در این مقاله، به بررسی بیشتر علل، علائم، درمان، پیشگیری و مدیریت بیماری اگزما پرداخته خواهد شد.
بیماری اگزما چیست ؟
اگزما یک بیماری پوستی مزمن و التهابی است که با علائمی همچون خشکی، قرمزی، خارش و ترشح از پوست همراه است. بیماری اگزما بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد، اما بعضی از افراد می‌توانند در سنین بالاتر نیز مبتلا شوند. با وجود اینکه دقیقاً چرا این بیماری رخ می‌دهد هنوز مشخص نیست، اما برخی عوامل موثر در بروز این بیماری شامل ژنتیک، محیط زیست، رژیم غذایی، استفاده از محصولات شیمیایی و استرس هستند.
انواع اگزما
اگزمای پوستی :(Atopic dermatitis)
بیماری اگزمای پوستی یا آتوپیک درماتیت (Atopic Dermatitis) یک بیماری پوستی مزمن است که معمولاً در افراد با سابقه بیماری های آلرژیک رخ می‌دهد. این بیماری در کودکان و نوجوانان بیشتر دیده می‌شود، اما ممکن است در بزرگسالان نیز بروز کند. اگزمای پوستی معمولاً با خشکی، قرمزی، خارش و ترشحات در پوست همراه است.
علت اصلی اگزمای پوستی نامعلوم است، اما احتمالاً به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، خود ایمنی، محیطی و عوامل روانشناختی می‌باشد. در برخی از موارد، مصرف غذاهای حاوی آلرژن مانند ماهی، سویا و بادام می‌تواند بروز این بیماری را تشدید کند. همچنین، تماس با مواد شیمیایی مانند صابون‌های قوی، محلول‌های ضدعفونی کننده، پوشاک نامناسب و تغییرات در دمای محیط نیز می‌تواند این بیماری را تشدید کند.
تشخیص اگزمای پوستی با مشاهده علائم بالینی و سابقه پزشکی بیمار قابل تشخیص است. برای درمان این بیماری، معمولاً از کرم‌ها و مواد مرطوب کننده پوست، قرص‌های ضدآلرژی و در برخی موارد از محصولات ترکیبی مانند کرم‌های ضد التهاب استفاده می‌شود. همچنین، رعایت یک سری روش‌های پیشگیری مانند رعایت بهداشت پوست و تغذیه سالم، از مهمترین راهکارها در کنترل و مدیریت این بیماری محسوب می‌شود.
اگزما کهیری یا اگزما نومولار :(Nummular dermatitis)
اگزمای نومولار یا Nummular Dermatitis نوعی از اگزمای پوستی است که در این بیماری، لکه‌های دایره‌ای قرمز روی پوست ایجاد می‌کند. این لکه‌ها می‌توانند به اندازه چند 2 سانتیمتر و و یا با قطر بیشتر باشند و خشکی و خارش را ایجاد می‌کنند. این بیماری معمولاً در بزرگسالان اتفاق می‌افتد و ممکن است با عوامل مختلفی مانند خشکی پوست، استفاده از مواد شوینده قوی، تماس با مواد شیمیایی و اشعه خورشید تشدید شود. علاوه بر این، افرادی که پوست حساس دارند و عواملی مانند تغییرات جوی، استرس و اضطراب دارند، برای ابتلا به این بیماری بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
به طور کلی، درمان اگزمای نومولار شامل استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، کرم‌های کورتیکواستروئیدی و محافظت از پوست در برابر عوامل تحریک کننده است.
برای جلوگیری از تشدید بیماری، باید از پوست خود مراقبت کرده و از استفاده از مواد شیمیایی قوی، خشک کننده‌های پوست، صابون‌های شدید و بیشتر از ۳۰ دقیقه در آب بودن خودداری کرد. همچنین، از استفاده از لباس‌های نرم و مرطوب کننده برای کاهش تحریک پوست استفاده کنید. در صورتی که علائم اگزمای نومولار شدید باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را انجام دهید.
اگزمای تماسی
بیماری اگزما تماسی یا پوستی که با مواد شیمیایی در ارتباط بوه، یک نوع اگزمای پوستی است که در پاسخ به تماس با مواد حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده‌های پوستی، ایجاد می‌شود. این مواد می‌توانند در هر شکل و شیوه‌ای وجود داشته باشند، از جمله لباس، کرم ضد آفتاب، محصولات شوینده، ادویه و نوشابه و غیره.
علائم اگزمای تماسی می‌تواند شامل قرمزی، خارش، سوزش، پفی کردن، ترشح و پوست‌های خشک باشد. در بعضی از موارد، بیماران ممکن است دچار حساسیت شدید و شوک آنافیلاکتیک شوند که این موضوع خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.
تشخیص اگزمای تماسی معمولاً بر اساس علائم بالینی و پرسشنامه درمانی انجام می‌شود. درمان این نوع اگزما شامل استفاده از محصولات ضد التهاب، ضد خارش و کورتیکواستروئیدها است. همچنین از رعایت بهداشت پوستی و از بین بردن عوامل تحریک‌کننده‌ی پوست نیز به عنوان روش‌های پیشگیری استفاده می‌شود.
درماتیت دیسیدروتیک :(Dyshidrotic dermatitis)
نوعی از اگزمای پوستی است که علائمی مانند خارش و تشکیل حباب‌های کوچک در پوست می‌باشد. این نوع اگزما معمولاً در دست‌ها و پای‌ها دیده می‌شود و به دلیل عوامل محیطی، تماس با مواد شیمیایی و استرس می‌تواند تشدید شود.
درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis):
یک نوع اگزمای پوستی است که علائمی مانند پوست چرب و قرمزی، ترشحات سفید رنگ، خشکی و خارش را در پوست ایجاد می‌کند. این نوع اگزما معمولاً در محدوده پوست سر و چهره بروز می‌کند و به نوعی اگزمای صورت است. به دلیل فعالیت زیاد یا کمبود غده‌های چربی پوست، استرس، عوامل محیطی و عفونت قارچی پوستی می‌تواند تشدید شود. این بیماری اگزما معمولاً در سنین بالاتر رخ می‌دهد و ممکن است در برخی از افراد با بیماری‌های مزمن مانند HIV و Parkinson همراه باشد.
درماتیت ساکن (Stasis dermatitis):
یک بیماری پوستی مزمن است که اغلب در افراد مسن و افرادی که مشکلاتی با سیستم گردش خون دارند، رخ می‌دهد. این بیماری به دلیل نقص گردش خون در پاها و پایین‌تنه می‌تواند ایجاد شود و بیشتر در زمان‌هایی که فشار خون بالا است تشدید می‌شود.
علائم درماتیت ساکن شامل قرمزی، خارش، تورم، خشکی و ترشحات در پوست هستند. پوست در مناطقی که از گردش خون کمی رنج می‌برد، احساس سفتی و تنگی می‌کند و ممکن است زبر و پوک باشد. در صورت عدم درمان، درماتیت ساکن ممکن است به مشکلات پوستی و عفونت‌های باکتریایی منجر شود.
درمان درماتیت ساکن شامل بهبود گردش خون با استفاده از ضایعات فشاری، افزایش فعالیت بدنی، استفاده از استفاده از کرم‌های ضد التهاب و درمان عفونت‌های پوستی است. به طور کلی، پیشگیری از اگزما ساکن به وسیله رعایت سلامت قلبی-عروقی، کنترل فشار خون و استفاده از کرم های پوستی می‌تواند به کنترل درماتیت ساکن کمک کند.
در زیر میتوانید عکس انواع اگزما را مشاهده فرمایید.
علت اگزماچیست؟
دلایل ابتلا به اگزما به شکل کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی بدن در ایجاد این بیماری نقش دارند.
1- عوامل ژنتیکی: وجود تاریخچه خانوادگی از اگزما، آسم یا حساسیت به آلرژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به اگزما را بالا ببرد.
2- عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی مانند صابون، شامپو و داروهای خاص، تماس با غبار، گرد و خاک، تغییرات محیطی مانند تغییر فصل‌ها، تغییرات در رطوبت هوا و تماس با مواد حساسیت‌زا مانند الیاف پارچه و گربه می‌توانند در ابتلا به اگزما مؤثر باشند.
3- ایمنی بدن: در برخی افراد، سیستم ایمنی بدن به صورت ناصحیح و بیش از حد به مواد غیرضروری پاسخ می‌دهد و باعث بروز علائم اگزما می‌شود. همچنین، تغییرات در سطح هورمون‌ها و ایمنی بدن می‌تواند در ایجاد این بیماری تأثیر داشته باشد.
در مجموع، ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی بدن در ایجاد اگزما نقش دارند. با این حال، هر فرد ممکن است به دلایل مختلفی به این بیماری مبتلا شود و برای پیشگیری و مدیریت آن نیاز به تشخیص دقیق علت ابتلا دارد.
همچنین برخی از عوامل محیطی و شیمیایی نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد و تشدید اگزما داشته باشند، از جمله:
آلرژن‌ها: برخی از مواد غذایی، عطر و ادکلن، گرده گیاهان، شیمیایی‌های خانگی، و حتی حیوانات خانگی می‌توانند به عنوان آلرژن‌ها عمل کنند و باعث ایجاد اگزما شوند.
عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی، نور خورشید، آب و هوای خشک و سرد، آلودگی هوا و تغییرات فصلی همگی می‌توانند تشدید کننده‌های اگزما باشند.
عوامل روانی: استرس، نگرانی و اضطراب می‌توانند به عنوان عوامل تشدید‌کننده برای بیماری اگزما عمل کنند.
مشکلات پوستی: خشکی و التهاب پوست، عفونت‌های پوستی و حتی تماس مداوم با پوشاک ناصحیح می‌توانند باعث بروز و تشدید اگزما شوند.
درک دقیق از دلایل اگزما می‌تواند به شما کمک کند تا محیط زندگی و رفتارهای شما را تغییر دهد تا بتوانید بر روی تسکین علائم بیماری اگزما تأثیرگذار باشید.
حتما بخوانید : درماتوفیتوز پوستی
درمان اگزما
روش‌های درمان بیماری اگزما متنوع هستند و بسته به شدت و نوع بیماری، پزشک ممکن است از یک یا ترکیبی از روش‌های درمان استفاده کند. در زیر، به برخی از روش‌های درمان اگزما اشاره شده است:
داروهای ضد التهابی: داروهایی هستند که به کاهش التهاب و خارش پوست کمک می‌کنند. این داروها شامل کورتیکواستروئیدها و غیر استروئیدی هستند. داروهای کورتیکواستروئیدی، شامل هیدروکورتیزون و فلوتیکازون می‌شوند که برای درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما بسیار مؤثر هستند. در موارد شدید تر، پزشک ممکن است از داروهای سیستمیک همچون متوترکسات یا آزاتیوپرین استفاده کند.
داروهای ضد حساسیت: داروهایی هستند که برای کاهش علائم حساسیتی که ممکن است باعث ایجاد اگزما شوند، استفاده می‌شوند. این داروها شامل آنتی‌هیستامین‌ها مانند ستیرین، لوراتادین و سدیرون می‌شوند.
داروهای ضد باکتری: در مواردی که عفونت باکتریایی باعث بروز اگزما شده است، پزشک ممکن است از داروهای ضد باکتری مانند پنی‌سیلین، کلیندامایسین و مترونیدازول استفاده کند.
فوتوتراپی: این روش درمانی با استفاده از نور لیزر برای کاهش التهاب و خارش پوست استفاده می‌شود.
درمان‌های بیولوژیکی: این درمان‌ها شامل داروهایی هستند که به روی سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارند. این درمان‌ها می‌توانند در کنترل اگزما در مواردی که سایر روش‌های درمان نتیجه‌ای نداشته‌اند، مفید باشند. مثال‌هایی از داروهای بیولوژیکی شامل دوپیلوماب ، اومالیزوماب هستند.
رژیم غذایی: تغییر در رژیم غذایی ممکن است به عنوان یک روش درمانی برای کنترل اگزما مورد استفاده قرار گیرد. مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب امگا-3، می‌تواند به کاهش التهاب پوست کمک کند.
بهترین پماد برای درمان اگزمای پوستی
بسته به شدت و نوع اگزمای پوستی شما، پمادهای مختلفی ممکن است مفید باشند. در هر صورت، بهتر است برای استفاده از هر نوع پماد، با پزشک خود مشورت کنید.
درمان اگزمای پوستی اغلب شامل استفاده از پمادهای ضد التهاب، پمادهای کورتیکواستروئیدی، پمادهای آنتی هیستامینیک و پمادهای ضد عفونی کننده است. برخی از پمادهایی که به عنوان درمان اگزما پوستی استفاده می شوند عبارتند از:
- پماد هیدروکورتیزون: که در درمان اگزمای خفیف تا متوسط بکار می رود.
- پماد تاکرولیموس: یک پماد ضد التهابی غیر استروئیدی که برای درمان اگزمای مداوم مورد استفاده قرار می گیرد.
- پماد پروتوپیک: یک پماد ضد التهابی کورتیکواستروئیدی که برای درمان اگزمای متوسط تا شدید به کار می رود.
- پماد کرم الوئه ورا: ممکن است به عنوان یک درمان طبیعی برای کنترل اگزمای خفیف استفاده شود.
در هر صورت، همیشه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و داروهای تجویز شده را به دقت مصرف کنید.
حتما بخوانید : بیماری های پوست سر
علائم بیماری اگزما در کودکان
علائم این بیماری در کودکان ممکن است متفاوت با علائم بزرگسالان باشد و شامل موارد زیر است:
خشکی و ترک‌های پوست: پوست کودکان با اگزما معمولاً خشک و ترک‌دار است. این خشکی می‌تواند بسیار شدید باشد و باعث سوزش و خارش شدید در پوست کودکان شود.
قرمزی: پوست کودکان با اگزما معمولاً قرمز رنگ و در برخی موارد سرخی و التهاب دارد.
خارش: خارش یکی از علائم اصلی اگزما در کودکان است و ممکن است بسیار شدید باشد و باعث ناراحتی شدید در کودکان شود.
حساسیت به مواد شیمیایی: بسیاری از کودکان با اگزما حساسیت به مواد شیمیایی مانند صابون، شامپو و محصولات شستشوی بدن دارند. ممکن است حتی ظاهر برخی لباس‌ها و پارچه‌ها نیز باعث حساسیت در کودکان شود.
تشدید در فصل سرما: اکثر کودکان با اگزما در فصل سرد تشدید علائم خود را تجربه می‌کنند. هوای خشک و سرد، باعث خشک شدن پوست و تشدید علائم می‌شود.
تشکیل حباب‌ه: در برخی موارد، کودکان با اگزما ممکن است حباب در پوستشان تشکیل دهند که معمولاً در دست و پاها به وجود می‌آیند.
به طور کلی، علائم اگزما در کودکان می‌تواند مشابه علائم بزرگسالان باشد، اما معمولاً شدیدتر و باعث ناراحتی بیشتری نسب به افراد بزرگسال در آنها می‌شود.
نشانه های اگزما در بزرگسالان
برخی از نشانه‌های اگزما در بزرگسالان را میتوانید در زیر مطالعه کنید:
خشکی پوست: خشکی پوست از علائم رایج اگزما است و ممکن است باعث ترشح چربی زیاد از پوست شود.
قرمزی پوست: قرمزی و التهاب پوست از نشانه‌های دیگر اگزما است که ممکن است باعث خارش و سوزش شود.
پوست آسیب دیده: بیماری اگزما می‌تواند باعث آسیب و ترک‌های پوستی شود که می‌تواند باعث خارش و سوزش شدید شود.
حساسیت پوست: پوست بیماران ممکن است به سرعت به عوامل محیطی حساس شود، از جمله شوینده‌ها، آلودگی هوا و مواد شیمیایی.
تشدید شدید در برخی موارد: در برخی موارد، علائم اگزما بسیار شدید می‌شوند و باعث می‌شود که پوست بیمار بسیار دردناک شود و ممکن است با مشکلات روانی نیز همراه باشد.
تشکیل خطوط و کرک‌های پوستی: در برخی موارد، اگزما باعث تشکیل خطوط و کرک‌های پوستی می‌شود که ممکن است باعث خونریزی و عفونت شود.
آیا اگزما واگیردار است؟
نه، بیماری اگزما به طور مستقیم به دیگران واگیردار نیست. با این حال، عواملی که باعث تشدید علائم اگزما می‌شوند، مانند عفونت‌ها، تماس با مواد شیمیایی، استرس، تغییرات دما و رطوبت، می‌توانند به شخص دیگر منتقل شوند. به عنوان مثال، یک شخص با عفونت پوستی مانند عفونت قارچی که باعث تشدید علائم اگزما می‌شود، ممکن است با ارتباط جنسی با شخص دیگر عفونت را منتقل کند. بنابراین، اگر شما به اگزما مبتلا هستید، باید از تماس با افرادی که عفونت‌های پوستی دارند، خودداری کنید. همچنین، توصیه می‌شود که اشیای شخصی خود مانند حوله، لباس و دستمال را با دیگران به اشتراک نگذارید.
ایا اگزما و درماتیت باهم متفاوت هستند؟
بله، بیماری اگزما و درماتیت دو حالت پوستی متفاوت هستند. اگزما یک بیماری التهابی است که معمولاً با خارش، قرمزی و پوست خشک همراه است. در مقابل، درماتیت یک علامت است که به معنی التهاب پوست است و می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلفی باشد که علایم مشابهی با اگزما دارند، اما ممکن است با درد، سوزش، ترشحات و تغییرات پوستی دیگر همراه باشد.
بیشتر موارد اگزما از طریق واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل مختلف مانند آلرژن‌ها، استرس، عوامل محیطی و غیره بروز می‌کند. در مقابل، درماتیت ممکن است به دلیل تماس با مواد شیمیایی، تحریکات فیزیکی مانند نور خورشید، تعرض به برخی عوامل محیطی، مشکلات پوستی مانند عفونت‌های باکتریایی و قارچی و غیره رخ دهد.
با این حال، در بعضی موارد، اگزما و درماتیت می‌توانند با هم ترکیب شده و شدیدتر شوند. بنابراین، بهتر است هرگز تنها به تشخیص خود اعتماد نکنید و با پزشک متخصص پوست در مورد درمان مناسب برای شرایط پوستی خود صحبت کنید.
حتما بخوانید : پسوریازیس
فرق اگزما و قارچ
بیماری اگزما و عفونت قارچی دو بیماری متفاوت هستند که هر کدام دارای علائم و درمان‌های خود هستند. در ادامه به توضیح این دو بیماری می‌پردازیم:
اگزما: بیماری التهابی پوست است که بر اثر واکنش غیرعادی سیستم ایمنی بدن به عوامل مختلفی مانند آلرژن‌ها، عفونت‌ها، استرس، تغییرات دما و رطوبت، مواد شوینده، غذا و… رخ می‌دهد. برخی از علائم بیماری اگزما شامل خارش، قرمزی، ترشح، خشکی و ترشح پوستی است. درمان اگزما با استفاده از کرم‌ها و پمادهای ضدالتهابی، استفاده از مواد آرامبخشی مثل آووکادو و شیرین‌بیان و همچنین جلوگیری از تماس با عوامل تحریک‌کننده همچون مواد شیمیایی و آلرژن‌ها انجام می‌شود.
عفونت قارچی: عفونت قارچی نیز بیماری پوستی است که به دلیل رشد و انباشت قارچهای پوستی رخ می‌دهد. علائم آن شامل قرمزی، خارش، ترشح، خشکی، ترک و… می‌باشد. انواع مختلفی از قارچ‌ها می‌توانند عفونت پوستی را ایجاد کنند، مانند قارچهای Candida، Tinea و Malassezia. درمان عفونت قارچی با استفاده از کرم‌های ضدقارچی و شامپوهای ضدقارچی صورت می‌گیرد.
رابطه سرطان و اگزما
هنوز علت دقیق بروز اگزما مشخص نشده است ولی برخی تحقیقات نشان داده‌اند که بیمارانی که از بیماری اگزما رنج می‌برند، ممکن است بیشتر در معرض خطر بروز برخی از نوع‌های سرطانی باشند. برای مثال، بیمارانی که از اگزما شدید رنج می‌برند، در معرض خطر بیشتری برای بروز سرطان پوست هستند.
همچنین برخی تحقیقات نشان داده‌اند که بیمارانی که از اگزما در گوش رنج می‌برند، ممکن است بیشتر در معرض خطر بروز سرطان گوش باشند. با این حال، برای بیشتر افرادی که از اگزما رنج می‌برند، خطر بروز سرطان نسبتا کمتر است و بیشتر مرتبط با عوامل دیگری مانند تاریخچه خانوادگی، سن، سابقه سرطان و عوامل محیطی مانند آفت‌کش‌ها و اشعه ماوراء بنفش است. به هر حال، برای جلوگیری از بروز سرطان همواره باید به سلامتی پوست خود توجه کنید و از معاینات سالانه سرطان پوست استفاده کنید.
در این مقاله به بررسی بیماری اگزما و درماتیت پوستی پرداخته شد. علائم و نشانه‌های هر دو بیماری در کودکان و بزرگسالان توضیح داده شد. همچنین، انواع مختلف اگزما از جمله اگزمای پوستی، نومولار، تماسی و سیستمیک و همچنین درماتیت‌های ساکن و تماسی مورد بررسی قرار گرفت. درمان این بیماری‌ها شامل استفاده از کرم‌های ضد التهاب، کرم های پوستی، محافظت از پوست در برابر عوامل محرک، تغذیه مناسب و اصلاح عادات زندگی می‌شود. به طور کلی، با رعایت تغذیه سالم، شیوه زندگی بهینه و استفاده از درمان‌های مناسب، می‌توان این بیماری‌های پوستی را کنترل کرد.
سوالات متداول
نه، اگزما به طور مستقیم به دیگران واگیردار نیست. با این حال، عواملی که باعث تشدید علائم اگزما می‌شوند.
نه، اگزما یک بیماری قابل مدیریت است و در اکثر موارد کشنده نیست. اگزما ممکن است در برخی افراد با شدت بیشتری بروز کند و در این موارد ممکن است علائم شدیدتری داشته باشد.
بله، درمان‌هایی برای کنترل و کاهش علائم اگزما وجود دارد. درمان‌هایی مانند استفاده از پمادهای کورتیکواستروئیدی، آنتی هیستامین‌ها، مرطوب کننده‌ها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و یا داروهایی که سیستم ایمنی را تنظیم می‌کنند، می‌تواند به کنترل علائم اگزما کمک کند.
