شاید شما که در حال مطالعه این مقاله هستید به شپش موی سر دچار باشید. حتی اگر شما به این بیماری دچار نباشید، حتما در مورد آن اطلاعاتی دارید. این بیماری سالهای زیادی است که همراه انسانها زندگی میکند و گویا عضو جداییناپذیر خانوادهها شده است! هنگام بحث در مورد شپش مو، باید به مواردی مانند علائم و همچنین درمان آن نیز بپردازیم. در این مقاله سعی داریم تا به تمامی سوالات شما پاسخ دهیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
شپش موی سر چیست؟
شپش موی سر یا “سبوم دکتر” (Seborrheic dermatitis) یک بیماری پوستی است که معمولاً با تولید چربی زیاد در محدوده‌ی پوست سر همراه است. این بیماری میتواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در افراد بین سنین 30 تا 60 سال شایع است.
علائم شپش موی سر شامل خارش، قرمزی، ترشح چربی و شپش می‌باشد. در برخی افراد، علائم شدیدتر و شاید همراه با التهاب و تورم پوست سر باشد. این بیماری اغلب به صورت مزمن است و برخی از افراد ممکن است دچار تجدد علائم باشند. علت شپش مو سر نامعلوم است، اما عواملی مانند عوامل ژنتیکی، استفاده از محصولات شوینده نامناسب، تغییرات در سطح هورمون‌ها، اضطراب و استرس، بیماری های پوستی و سایر عوامل محیطی میتوانند موجب آن شوند.
برای درمان شپش موی سر انسان، می‌توان از شامپوهای ضد شپش و داروهای ضد التهاب و ضد قارچ استفاده کرد. همچنین، پوست سر را باید به خوبی شست و شور کرد و از استفاده از محصولات شوینده قوی و داغ مانند اب سرد و شامپوهایی که حاوی الکل هستند، خودداری کرد. در صورتی که علائم شپش موی سر به صورت شدیدی رخ داده و به درمان‌های معمول پاسخ ندهند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
در برخی موارد، ممکن است پزشک برای درمان شپش موی سر، داروهای قرصی یا کرم‌هایی که حاوی استئوآمین، سوربیتان، کربندی اورکربولین است، تجویز کند. همچنین، در صورت تشخیص عفونت قارچی، داروهای ضد قارچ میتواند به درمان کمک کنند.
در برخی موارد، شپش موی سر میتواند با علائمی مانند خارش، التهاب و ترشحات قرمز و چربی همراه باشد. در این موارد، ممکن است پزشک برای درمان علائم شپش، داروهای ضد التهاب، استفاده از کورتیکواستروئیدها و یا شامپوهای حاوی مواد ضد التهاب تجویز کند.
علائم شپش سر
در ادامه میخواهیم علائم شپش سر را بررسی کنیم:
خارش: خارش در پوست سر یکی از شایع‌ترین علائم شپش است. این خارش معمولاً در موقعیتی که فرد شامپو کرده یا موهایش را سرک میکند، شدیدتر میشود.
ترشحات چربی و ریزش شدید مو: در بعضی از موارد، شپش موی سر با ترشحات چربی همراه است که میتواند بوی نامطبوعی داشته باشد. همچنین، ریزش مو نیز ممکن است باعث شده باشد که موهای فرد کمتر و نازک‌تر شود.
پوست سر قرمز و التهابی: در بعضی از موارد، پوست سر قرمز و التهابی شده و احتمالاً باعث خارش شدیدتر شود.
شپش در موهای پوست بیشتر: ممکن است برخی از فرد‌ها بر روی پوست سر خود شپش را مشاهده کنند، اما در بعضی موارد شپش بر روی موهای پوست بیشتر است.
خشکی پوست سر: خشکی پوست سر ممکن است همراه با شپش باشد و باعث ایجاد خارش و سوزش شود.
قشره‌های سفید رنگ روی پوست سر: در بعضی از موارد، قشره‌های سفید رنگ روی پوست سر دیده می‌شوند که ممکن است به عنوان علائم شپش در نظر گرفته شوند.
قرمزی پوست پشت گوش‌ها و گردن: در بعضی از موارد، علائم شپش به دیگر قسمت‌های پوست بدن مانند پشت گوش‌ها و گردن هم گسترش پیدا میکند.
قطعی خطوط قرمز روی پوست سر: در شرایط شدید، خطوط قرمز روی پوست سر شکل می‌گیرند که به نام پوسته‌بازی پوست سر مشهور هستند.
سوزش پوست سر: در بعضی موارد، علائم شپش میتواند با سوزش پوست سر همراه باشد که این سوزش ممکن است برای فرد احساس غیر قابل تحملی باشد.
پوست پوک و آسیب‌پذیر: پوست سر فرد مبتلا به شپش پوک و آسیب‌پذیر شده و در مقابل انواع آلودگی‌ها و میکروب‌ها حساس تر میشود.
در کل، علائم شپش موی سر ممکن است به شکل‌های مختلفی به‌طور همزمان یا جداگانه ظاهر شوند و در صورتی که به طور دائمی و مداوم مشاهده شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که علائم شپش شدید باشد و با درمان خانگی بهبود نیابد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را شروع کنید.
علائم شپش سر در زنان
علائم شپش سر در زنان به صورت مشابهی با علائم شپش سر در مردان ظاهر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
قشره روی پوست سر: قشره‌های سفید رنگ روی پوست سر زنان نیز به عنوان علائم شپش در نظر گرفته میشود.
خارش پوست سر: خارش در پوست سر زنان میتواند از ناحیه موها آغاز شود و به سرعت گسترش پیدا کند.
سوزش و درد پوست سر: سوزش و درد در پوست سر زنان نیز میتواند با شپش مرتبط باشد و برای فرد احساس ناراحتی و تنفس‌گرفتگی ایجاد کند.
افزایش تعداد قشره‌ها در فصل زمستان: در فصل زمستان، پوست سر زنان به دلیل خشکی هوا و عدم ترطیب کافی، قابلیت تولید قشره بیشتری را پیدا میکند و این امر ممکن است به شکل شپش به نظر برسد.
کاهش درخشندگی و حجم موها: شپش موی سر در زنان ممکن است باعث کاهش درخشندگی و حجم موهای آن‌ها شود و باعث شود موهای زنان کمتر جذاب به نظر بیایند.
اگر علائم شپش موی سر در زنان به طور دائمی و مداوم مشاهده شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا دلایل احتمالی و درمان مناسب برای شپش موی سر شناسایی و انجام شود
علائم شپش سر در مردان
شپش موی سر یک مشکل شایع در مردان است که ممکن است با خارش، قرمزی و قشره روی پوست سر همراه باشد. علائم شپش موی سر در مردان به صورت زیر هستند:
قشره روی پوست سر: قشره‌های سفید یا خاکستری رنگ روی پوست سر، علامت شپش موی سر در مردان می‌باشد. این قشره‌ها میتوانند در بین موها، روی پوست سر و پشت گردن مشاهده شوند.
خارش پوست سر: خارش در پوست سر میتواند یکی از نشانه‌های شپش موی سر در مردان باشد. خارش میتواند مداوم یا گاهی وقتی ظاهر شود.
سوزش و درد پوست سر: سوزش و درد در پوست سر نیز ممکن است همراه با شپش موی سر در مردان باشد. این علائم میتوانند در بعضی افراد بسیار شدید باشد و از راحتی آن‌ها کاسته شود.
پوست سر چرب: در بعضی از موارد، شپش موی سر در مردان با پوست سر چرب همراه است. این مسئله ممکن است به دلیل افزایش ترشح چربی از پوست سر باشد.
موهای شکننده و کم حجم: شپش موی سر ممکن است باعث کاهش حجم و قوت موهای مردان شود. در بعضی موارد، ممکن است موها به شکل ناهموار و ضعیف به نظر بیایند.
اگر شما علائم شپش موی سر در مردان را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا علت شپش را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند. در برخی موارد، شپش موی سر ممکن است نشانه‌ای از مشکلات پوستی بیشتر باشد.
طول عمر شپش سر
طول عمر شپش سر بستگی به عوامل مختلفی دارد. از جمله نوع شپش سر، درمان و رعایت بهداشت سر و مو، سن فرد و وضعیت سلامت عمومی او میتوانند تاثیرگذار باشند. با این حال در برخی موارد ممکن است شپش سر مدت طولانی ادامه داشته باشد و به یک مشکل مزمن تبدیل شود.
در صورتی که شپش سر شما با درمان مناسب بهبود پیدا کند، معمولاً پس از چند هفته تا چند ماه، تقریباً کاملاً رفع میشود. اما اگر درمان نشود یا بدون درمان باقی بماند، ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند التهابات پوست سر، ترشح چربی و خارش مزمن منجر شود.
با توجه به اینکه شپش سر میتواند علائمی مشابه بیماری‌های دیگر داشته باشد، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کنید. همچنین، برای جلوگیری از بازگشت شپش سر، رعایت بهداشت سر و مو، استفاده از شامپوهای ضد شپش و برقراری یک روال بهداشتی منظم پیشنهاد میشود
شپش سر در بارداری
شپش سر در دوران بارداری نیز میتواند به صورت مشابهی به شپش سر در دوران عادی رخ دهد. در واقع، تغییرات در هورمون‌های بارداری میتواند باعث تحریک پوست سر شود و شپش سر را تشدید کند. از این رو، برخی از زنان ممکن است در دوران بارداری شپش سر بیشتری تجربه کنند.
اما درمان شپش سر در دوران بارداری باید با احتیاط و توسط پزشک صورت گیرد، زیرا برخی از محصولات شامپوی ضد شپش ممکن است حاوی موادی باشند که در دوران بارداری ممنوعیت دارند. همچنین، تجویز داروی ضد شپش نیز باید توسط پزشک صورت گیرد و از مصرف آن باید در دوران بارداری پرهیز شود.
به طور کلی برای کاهش خطر شپش سر در دوران بارداری، رعایت بهداشت سر و مو، استفاده از شامپوهای ضد شپش ملایم و برقراری یک روال بهداشتی منظم، میتواند مفید باشد. همچنین، در صورت بروز شپش سر در دوران بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا راهنمایی لازم را در خصوص درمان و پیشگیری از بازگشت آن دریافت کنید.
با توجه به تغییرات هورمونی و سیستم ایمنی در دوران بارداری، احتمال ابتلا به شپش سر در زنان باردار بیشتر است. از آنجایی که در دوران بارداری، برخی داروها و روشهای درمانی ممکن است برای جنین ضرر داشته باشند، بهتر است از روشهای طبیعی و رعایت بهداشت سر و مو استفاده کرد.
برای رفع شپش سر در دوران بارداری، از شامپوهای طبیعی و ضد شپش استفاده کنید که حاوی مواد شیمیایی مضر نباشند. همچنین میتوانید از روشهای خانگی مانند اسید استیک، آب‌نمک و روغن‌های طبیعی مانند روغن درخت چای استفاده کنید. در هر صورت، قبل از استفاده از هر روش درمانی در دوران بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
علاوه بر این بهتر است از تماس مستقیم با افرادی که شپش سر دارند، خودداری کنید زیرا شپش سر از طریق تماس مستقیم انتقال پیدا میکند. همچنین، بهتر است لوازم شخصی مانند شانه‌گیر و مسواک را با دیگران به اشتراک نگذارید تا انتقال شپش سر از طریق این وسایل نیز ممکن نشود. در کل رعایت بهداشت سر و مو، استفاده از شامپوهای ضد شپش، از تماس مستقیم با افراد مبتلا به شپش سر خودداری و در صورت نیاز مشورت با پزشک، میتواند به کاهش خطر شپش سر در دوران بارداری کمک کند.
درمان شپش موی سر
درمان شپش موی سر معمولاً شامل استفاده از شامپوها، روشهای طبیعی و در برخی موارد داروهای تجویز شده توسط پزشک میشود. در ادامه به توضیح هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم:
استفاده از شامپوهای ضد شپش: شامپوهای ضد شپش شامل مواد شیمیایی مختلفی هستند که به کاهش تولید شپش سر کمک میکنند و همچنین باعث تسکین خارش و التهابات پوست سر می‌شوند. برای بهترین نتیجه، باید شامپو را به دقت بر اساس دستورالعمل‌های روی بسته بخرید و استفاده کنید.
استفاده از روشهای طبیعی: درمان شپش موی سر با روشهای طبیعی شامل استفاده از روغن‌های طبیعی، ماساژ پوست سر و انجام برخی تغییرات در رژیم غذایی میشود. برخی از روغن‌های طبیعی که به عنوان داروی خانگی در درمان شپش موی سر مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل روغن درخت چای، روغن لاوندر، روغن نارگیل و روغن زیتون هستند.
داروهای تجویز شده توسط پزشک: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند شامپوها، کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی مواد شیمیایی خاص را برای درمان شپش موی سر تجویز کند. برخی از این داروها شامل مواد مانند سالیسیلیک اسید، کلوتریمازول و پیریتیون آلدئید هستند.
درمان شپش موی سر بستگی به علت و شدت آن دارد. برای درمان شپش موی سر، ابتدا باید علت آن مشخص شود. در بعضی موارد، استفاده از شامپوهای ضد شپش و رعایت بهداشت سر و مو ممکن است کافی باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است به داروهای دستگاهی و یا شیمیایی نیاز باشد.
معمولاً، شامپوهای ضد شپش شامل مواد شیمیایی مانند سولفور، سالیسیلیک اسید و پیریتیون زینک هستند. این مواد میتوانند باعث کاهش ترشح چربی از پوست سر شوند و از رشد قارچ‌ها جلوگیری کنند. همچنین، برخی از شامپوهای ضد شپش شامل مواد طبیعی مانند روغن‌های ضد قارچ و عصاره‌های گیاهی نیز هستند.
در صورتی که شپش سر شما شدید است و با شامپوهای ضد شپش قابل کنترل نیست، ممکن است به داروهای دستگاهی نیاز باشد. برخی از داروهای دستگاهی شامل کورتیکواستروئیدها و آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که به کاهش التهاب و باکتری‌های موجود در پوست سر کمک میکنند.
در بعضی موارد، شپش سر ممکن است به علت عفونت قارچی باشد. در این صورت داروهای ضد قارچ مانند کلوتریمازول و فلوکونازول معمولاً توصیه می‌شوند. در کل، درمان شپش سر باید به علت آن و شدت آن وابسته باشد و همچنین باید با مشورت پزشک یا داروساز انجام شود.
درمان شپش موی سر در خانه
درمان و از بین بردن شپش در خانه میتواند با استفاده از روشهای طبیعی یا محصولات دارویی انجام شود. در زیر به برخی از روشهای درمان شپش موی سر در خانه اشاره شده است:
استفاده از شامپوهای ضد شپش: استفاده از شامپوهایی که برای درمان شپش سر طراحی شده‌اند، میتواند به کاهش ترشح چربی و پوست‌های مرده کمک کند. این شامپوها شامل مواد ضد قارچ و ضد التهاب هستند و میتوانند خارش و التهاب پوست سر را کاهش دهند. از شامپوهای ضد شپش باید به صورت منظم و بر اساس دستور پزشک یا داروساز استفاده شود. همچنین درمان شپش با سرکه نیز میتواند برای شما کمککننده باشد.
روغن درخت چای: روغن درخت چای یک روش طبیعی برای درمان شپش موی سر است. این روغن میتواند باعث کاهش التهاب، خارش و قارچ‌های موجود در پوست سر شود. برای استفاده، چند قطره روغن درخت چای را با یکی از حل کننده‌هایی مانند روغن زیتون یا روغن نارگیل مخلوط کرده و روی پوست سر ماساژ دهید. بعد از چند ساعت، شامپو کرده و سر خود را با آب بشویید.
آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا میتواند به کاهش التهاب، خارش و قارچ‌های موجود در پوست سر کمک کند. برای استفاده، گیاه آلوئه‌ورا را باز کرده و ژل داخل آن را روی پوست سر خود بمالید. بعد از چند ساعت، شامپو کرده و سر خود را با آب بشویید.
خلخال: خلخال به عنوان یک ضد قارچ طبیعی شناخته شده است. برای استفاده از این ماده حتما اطلاعات لازم را جستوجو کرده و سپس به استفاده از آن بپردازید.
پیشگیری از شپش موی سر انسان
پیشگیری از شپش موی سر انسان میتواند از طریق رعایت بهداشت سر و مو، استفاده از شامپوها و مواد ضد شپش، تغذیه سالم و روشهای دیگر انجام شود. در زیر به برخی از راه‌های پیشگیری از شپش موی سر انسان پرداخته شده است:
رعایت بهداشت سر و مو: برای جلوگیری از شپش سر، بهتر است سعی کنید به بهداشت سر و موتان بیشتری اختصاص دهید. برای این منظور میتوانید از شانه پوش و موجوداتی که باعث بستن منافذ پوست سر می‌شوند، مانند کلاه، بندانه و باند استفاده نکنید و همچنین قبل از شامپو کردن سر، موها را با آب بشویید تا کثیفی و چربی‌ها از موها حذف شود.
استفاده از شامپو ضد شپش: برای جلوگیری از شپش سر، میتوانید از شامپوهای ضد شپش استفاده کنید. این شامپوها حاوی موادی مانند سولفور، سالیسیلیک اسید، کتوکونازول و پیریتیون زینک هستند که به درمان شپش کمک میکنند.
تغذیه سالم: تغذیه مناسب باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و میتواند در جلوگیری از شپش موی سر نقش مهمی داشته باشد. بهتر است از مصرف غذاهایی با ویتامین‌های B، C و E، آهن، روی و سلنیوم که در تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامتی موها مفید هستند، پرهیز نکنید.
مصرف آب بیشتر: مصرف آب بیشتر برای سلامت موها بسیار مفید است. برای جلوگیری از شپش موی سر، باید روزانه از آب استفاده کنید.
چه عواملی منجر به بروز شپش موی سر میشود؟
به طور کلی، شپش موی سر به دلیل افزایش تولید سلول های پوست سر و ترشح چربی توسط پوست سر رخ می‌دهد. اما عوامل متعددی ممکن است در بروز شپش موی سر نقش داشته باشند، از جمله:
عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل وراثت از پدر یا مادر خود بیشتر به شپش موی سر عرضه هستند.
استفاده از محصولات شیمیایی: استفاده از شامپوهای قوی، رنگ مو، محصولات حفاظت از موها، اسپری های حالت دهنده مو و غیره ممکن است باعث تحریک پوست سر و افزایش ترشح چربی شود که به شپش موی سر منجر میشود.
بیماری های پوستی: برخی بیماری های پوستی مانند درماتیت، پسوریازیس و عفونت های قارچی میتوانند باعث شپش موی سر شوند.
استفاده از مواد شوینده قدیمی: استفاده از مواد شوینده قدیمی مانند صابون سفید و غیره ممکن است باعث تحریک پوست سر شود و باعث شپش موی سر شود.
خشکی پوست سر: خشکی پوست سر ممکن است باعث تحریک پوست شود و شپش موی سر را ایجاد کند.
تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب و فقر غذایی میتواند سبب شپش موی سر شود.
تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری، اقدام به ترک سیگار و غیره میتواند به شپش موی سر منجر شود.
استرس و اضطراب: استرس و اضطراب ممکن است باعث تحریک پوست سر شود و به شپش موی سر منجر شود.
شپش موی سر کودکان
شپش موی سر در کودکان بسیار شایع است و معمولاً به دلیل این است که کودکان در محیطهایی که بیشترین احتمال برای انتقال شپش وجود دارد مثل مدارس، پارکها و محلهای بازی، بیشتر وقت خود را صرف میکنند. علاوه بر این سیستم ایمنی کودکان هنوز به شکل کامل تقویت نشده است، بنابراین آسیبهایی که توسط شپش ایجاد میشود میتواند به راحتی منجر به التهاب های پوستی و خارش شدید شود.
علائم شپش موی سر در کودکان شامل خارش شدید در پوست سر، بیش از حد خارش کردن سر، دیده شدن تودههای کوچک سفید رنگ بر روی پوست سر (شپش) و حضور لکههای قرمز بر روی پوست سر هستند.
به عنوان والدین، میتوانید با رعایت بهداشت سر و مو و انجام مراقبتهای منظم، پیشگیری از بروز شپش موی سر در کودکان را انجام دهید. بهتر است با انتخاب شامپوهای مناسب و دوره‌ای، بدون نیاز به دستگاه‌های خاص، شپش را از سر کودکانتان ترمیم کنید. برخی روشهای خانگی مثل استفاده از روغن‌های طبیعی مثل روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن تی‌تری، سرکه سیب، آویشن و چای سبز هم میتواند در کنار شامپو به درمان شپش کمک کند. در هر صورت، پیش از انجام هر گونه روش درمانی برای کودک خود، بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
شپش موی سر در کودکان نیز میتواند بسیار شایع باشد. بیشتر در کودکان دبستانی و پیش‌دبستانی دیده میشود، اما ممکن است در سنین پایین‌تر هم به وجود بیاید. عواملی مانند اینکه کودکان دارای موی بیشتری در سر هستند و نیز بیشتر بازی کرده و به شیوه‌های مختلف به صورت بیشتری در معرض اشیاء و افراد دیگر قرار می‌گیرند، باعث افزایش خطر شپش موی سر در بچه میشود.
علائم شپش موی سر در بچه نیز شبیه به بزرگسالان است، شامل خارش، قرمزی و تحریک پوست سر است. با این حال، در کودکان ممکن است علائم شپش موی سر شدیدتر و بیشتر باشند. همچنین، کودکان با شپش موی سر ممکن است بیشتر به عفونت‌های دیگر نیز در پوست سر دچار شوند.
درمان شپش موی سر در کودکان باید با محصولات خاص و مناسب برای کودکان صورت گیرد. شامپوهای ضد شپش موی سر برای بزرگسالان معمولاً شامل مواد شیمیایی قوی هستند که ممکن است برای پوست حساس کودکان آسیب‌زا باشند. بنابراین، بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که برای کودکان مناسب باشند و حاوی مواد طبیعی باشند. همچنین برخی روشهای خانگی مانند استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون یا روغن نعناع، میتواند به عنوان درمانی موثر و غیرضرر آمیز برای کودکان مورداستفاده قرار گیرد. درمان شپش سر کودکان با حنا نیز امروزه در گستره زیادی مورد استفاده قرار میگیرد.
