داشتن موی سالم و درخشان نقش بسزائی در زیبایی انسان دارد به همین دلیل است که هر روز موی سرمان را شانه و با مواد آرایشی مختلف آراسته می‌کنیم. اما چرا گاهی اوقات حالت موها و شفافی‌شان باب میل‌مان نیست یا حتی موها شروع به ریزش می‌کنند. در چنین مواردی باید بدانیم که مشکلی در سلامتی مو وجود دارد که شاید ناشی از یک شوک عصبی یا ابتلا به بیماریهای مختلف موی سر باشد.
به طور کلی موها بافتی شکننده و آسیب پذیر دارند و اگر در زمانی که بیماریهای مو به وجود می‌آیند، خیلی زود اقدام به درمان آن‌ها نکنیم، آسیب‌‌های ایجاد شده شاید دیگر درمان نشوند.
بنابراین لازم است بیماریهای شایع مو را بشناسیم، بدانیم که هنگام مواجه شدن با چنین مواردی چه اقدامی باید انجام دهیم و چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم. تمامی موارد جهت حفظ سلامت موها و جلوگیری از بیماریهای مو، قرار نگرفتن در معرض استرس و شوک های عصبی و همچنین تغذیه سالم را باید بدانیم تا بتوانیم موهایی شاداب داشته باشیم.
همچنین هورمون ها نیز میتوانند یکی از دلایل ریزش مو باشند که میتوانید در مقاله ریزش مو هورمونی در مورد آن مطالعه کنید.
باید در نظر داشت که جنس موهای افراد و ژنتیک موی آن‌ها متفاوت است. برخی موهایی کاملا مجعهد و برخی دیگر موی صاف و لخت دارند. همه افراد نیز به یک اندازه در معرض بیماریهای مو نیستند اما شاید بتوان گفت بسیاری از افراد در طول دوران زندگی خود حداقل یک بار با مشکلات مو دست و پنجه نرم می‌کنند.
برای مثال ریزش مو که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد یا سفید شدن و ضعیف شدن مو که با افزایش سن اتفاق می‌افتد از جمله مشکلات شایع مو هستند. به هر حال قبل از اینکه بتوانیم دقیق تر به بیماریهای مو بپردازیم باید به طور مشخص از علت بیماری مو آگاه شویم که تشخیص چنین علتی به عهده متخصص پوست و مو است.
اما وظیفه ما در برابر حفظ سلامت مو این است که از عوامل مخرب مو آگاه باشیم که بهتر بتوانیم خود را در برابر چنین تهدیداتی ایمن کنیم. اکنون بپردازیم به اینکه انواع بیماریهای مو شامل چه مواردی هستند و در صورت بروز مشکل چه باید کرد؟
انواع بیماری های مو
امروزه انواع بیماریهای موی سر مشکلی شایع در سراسر جهان است که هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار داده است. البته به طور میانگین، زنان در سنین 40 تا 50 سالگی و مردان کمی زودتر و در سنین 20 تا 30 سال ممکن است چنین بیماری‌هایی را تجربه کنند. برخی از بیماریهای شایع مو شامل موارد زیر هستند:
- عفونت مو: برخی از انواع عفونت مو مسری بوده و میتوانند از فردی به فرد دیگر انتقال یابند. برای مثال نوعی از عفونت قارچی پوست سر باعث می‌شود که قسمتی از سر به شکل دایره‌ای کوچک قرمزرنگ، دچار خارش و پوسته پوسته شود. با رشد دایره ایجاد شده بر روی سر، موها در آن قسمت کم کم از پوست سر جدا شده و شروع به ریزش می‌کنند.
- فولیکولیت: عفونت باکتریایی فولیکول مو باعث ایجاد جوش‌هایی قرمز رنگ در پوست سر می‌شوند ولی معمولا ریزش مو ایجاد نمی‌کنند.
- آلوپسی آندروژنیک: این بیماری که بیشتر به عنوان طاسی سر شناخته می‌شود در بیش از 95 درصد موارد ناشی از عوامل ژنتیکی است. البته در مردان و نیز زنان تا حدودی قابل پیش‌بینی و کنترل است اما معمولا با افزایش سن پیشرفت می‌کند. در مردان الگوی طاسی بیشتر به شکل حرف M انگلیسی است که از شقیقه‌ها یا تاج سر شروع می‌شود. الگوی ریزش زنانه نیز با نازک شدن و ریزش ناحیه‌ای یا جزئی مو در قسمت‌های مختلف سر بروز می‌کند.
- ریزش سکه ای: این نوع بیماری که مو را به صورت تکه تکه دچار ریزش می‌کند، یک اختلال ایمنی است که در آن بدن به فولیکول‌های موی خود حمله می‌کند. آلوپسی توتالیس نام نمونه پیشرفته این اختلال است که در آن همه موهای سر می‌ریزند.
- آلوپسی کششی: در اثر کشیده شدن مداوم موی سر که ممکن است ناشی از بافتن مو یا استفاده از کش و کلیپس مو باشد می‌تواند به فولیکول‌های مو فشار وارد کند در نتیجه موها از جا کنده خواهند شد. آلوپسی کششی در برخی افراد نیز به دلیل اضطراب یا عادات عصبی غلط در ایجاد فشار بر ریشه موهای ایجاد می‌شود.
- تلوژن افلوویوم: زمانی که شخص در معرض یک شرایط بسیار استرس‌زا قرار می‌گیرد، تعداد زیادی از فولیکول‌های موی او وارد مرحله تلوژن طبیعی (ریزش) می‌شوند. خوشبختانه رشد طبیعی مو با شروع چرخه جدید رشد مو از سر گرفته می‌شود.
- آناژن افلوویوم: زمانی که فولیکول‌های مو در مرحله آناژن (رشد) هستند نیز ممکن است موها دچار ریزش شوند اما این اتفاق معمولا در افرادی می‌افتد که تحت شیمی درمانی یا پرتو درمانی سرطان هستند. زیرا روند چنین درمان‌هایی بر مبنای از بین بردن سلول‌هایی سرطانی در حال رشد و تقسیم است که سلول‌های موی در حال رشد را نیز از بین می‌برند.
بیماری های ریشه مو
بروز مشکل در ریشه مو می‌تواند آسیب زیادی به بافت مو برساند زیرا موها از ریشه تغذیه می‌شوند. گاهی مشکلات پوست سر نیز باعث ایجاد انواع بیماریهای ریشه مو می‌شوند. برای مثال عفونت‌های ناشی از قارچ‌ها، باکتری‌ها یا بیماری‌هایی مانند کرونا ممکن است بر روی پوست سر اثر گذاشته و باعث از بین رفتن موها شود. معمولا خارش پوست سر در برخی موارد نشانه‌ای از بیماریهای قارچی است که باید تحت درمان قرار گیرد. در این موارد استفاده از شامپوهای ضد قارچ و داروهایی که پزشک تجویز می‌کند بسیار موثر است و در زمان کمی سلامت پوست سر را بهبود می‌بخشد.
گاهی نیز برخی بیماری‌ها، استفاده از درمان‌های خاصی مانند درمان سرطان یا قرار گرفتن در شرایط شوک عصبی و استرس شدید بر ریشه مو تاثیر گذاشته و سلامت مو را تهدید می‌کنند.
علاوه بر این، تغییرات هورمونی به علت بارداری، زایمان، یائسگی و مشکلات تیروئیدی موها باعث سست شدن ریشه مو و از دست رفتن حجم زیادی از موی سر می‌شوند. بیماری هایی مانند آلوپسی که مربوط به سیستم ایمنی است نیز ریزش‌های سکه‌ای و ناحیه‌ای ایجاد می‌کند که گاهی ناشی از عفونت پوست سر است. فولیکولیت هم نوعی دیگر از بیماری ریشه موهاست که ریشه را دچار التهاب و گاهی زخم‌ها یا جوش‌های سطحی می‌کند.
البته فولیکولیت در همه نواحی بدن ایجاد می‌شود و گاهی پس از اصلاح موهای بدن هم ممکن است پوست دچار فولیکولیت شود. از نشانه‌های بارز آن ایجاد جوش‌های قرمز رنگی در مکان ریشه موها به صورت ناحیه‌ای است. عفونت ناشی از فولیکولیت، در صورت عدم درمان امکان سرایت به دیگر نقاط بدن را دارد به همین خاطر بهتر است در اسرع وقت درمان شود.
حتما بخوانید : مزوتراپی برای درمان ریزش مو
بیماری های ساقه مو
هر گونه ناهنجاری در ساختار ساقه مو می‌تواند نوعی بیماری ساقه مو باشد. برخی از مشکلات ساقه مو به راحتی با چشم غیرمسلح نیز دیده می‌شوند اما برخی دیگر نیاز به بررسی دقیق میکروسکوپی دارند. مشکلات ساقه مو اغلب به شکل زیر در افراد مختلف بروز می‌کند:
- بیماری آلوپسی مو
- از دست رفتن رطوبت در بافت مو یا زبر و وز شدن آن
- موهایی که قابل شانه شدن نیستند، دسته‌های مو در جهت‌های متفاوتی رشد کرده و حتی با شانه زدن هم مرتب نمی‌شوند.
- شکننده شدن موها و کاهش استحکام کششی آن‌ها: برای تست استحکام مو کافی است ساقه مو را به طور ملایم بکشید تا ببینید که آیا به طور طبیعی شکننده است یا خیر.
علت بیماریهای ساقه مو ناشی از موارد مختلف زیر است:
- آسیب فیزیکی مکرر به ساقه مو
- ناهنجاری‌های ژنتیکی
- نظافت بیش از حد مو
- کشش ناشی از بافتن یا بستن مو با کش
- حرارت ناشی از سشوار، اتو مو یا فرکننده‌ها
- استفاده از مواد شیمیایی مانند رنگ مو، لوسیون یا صاف‌کننده‌های مو
معمولا زمانی که دلایل بیماری مو ژنتیکی باشند، درمان خاصی برای آن‌ها وجود ندارد اما گاهی خودبه‌خود بهبود می‌یابند. فراموش نکنید که همیشه با مراقبت درست از موها می‌توان اثرات ناشی از بیماریهای مو را کاهش داد.
بیماری های غلاف مو
پیش از بررسی بیماری غلاف مو ابتدا باید بدانیم که منظور از غلاف مو چه قسمتی است. غلاف‌های مو دارای ساختار لوله‌ای متحرک، کاملا سفت و براق هستند که طول آن‌ها بین 2 تا 7 میلی‌متر است و دور ساقه مو را کاملا احاطه کرده‌اند. صاف کردن مو به طور مداوم، بافتن مو و هر عامل که باعث ایجاد کشش روی مو شود به غلاف مو آسیب می‌رساند. بیماری غلاف مو را نباید با شوره سر اشتباه گرفت.
حتما بخوانید : عوارض کراتینه مو
بیماری شپش سر
بیماری شپش سر ناشی از فعالیت یک حشره انگلی بر روی موی سر، ابرو و مژه‌هاست. شپش ها در نزدیکی پوست سر زندگی می‌کنند که بتوانند روزی چند بار از خون انسان تغذیه کنند. شپش سر به روش خزیدن حرکت می‌کند و با پرش‌هایی بلند از روی سر فرد آلوده به دیگری منتقل می‌شود.
اگر کسی با فرد آلوده به شپش در تماس باشد به احتمال زیاد او نیز دچار این بیماری خواهد شد. گاهی در تماس با افراد آلوده به شپش، حتی با رعایت منظم بهداشت شخصی و نظافت موها نیز نمی‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. تشخیص شپش‌ها با چشم غیرمسلح دشوار است و تنها گاهی با شناخت علائم‌شان قابل شناسایی هستند. برخی از این علائم شامل موارد زیر هستند: عفونی می‌شوند.
- احساس غلغلک یا حرکت چیزی بر روی پوست سر
- خارش ناشی از واکنش آلرژیک به نیش شپش
- ایجاد اختلال در خواب: زیرا شپش‌ها بیشتر در تاریکی فعال هستند.
- زخم روی سر ناشی از خاراندن که گاهی اوقات نیز توسط باکتری‌های روی پوست سر
بیماری شوره سر
یکی دیگر از بیماریهای شایع مو شوره سر است که در آن سلول‌های مرده پوست سر پوسته پوسته شده و اغلب روی شانه یا لباس می‌ریزند. اگرچه پوسته‌های ناشی از شوره ممکن است شبیه به هم به نظر برسند اما انواع گوناگونی دارند و با توجه به شرایط مختلف پوست سر متفاوت هستند. پیش از درمان شوره سر باید نوع شوره سر را تشخیص داد. انواع شوره سر عبارتند از:
- شوره سر پوست خشک: این نوع شوره بیشتر در زمستان اتفاق می‌افتد زیرا گرمای خانه پوست سر را خشک می‌کند و سلول‌های آن را از بین می‌برد. استفاده از شامپوهای مرطوب کننده و روغن نارگیل در جلوگیری از خارش و درمان شوره ناشی از خشکی سر بسیار مفید است.
- شوره سر پوست چرب: غدد چربی که زیر پوست قرار دارند، سبوم تولید می‌کنند. سبوم ماده‌ای روغنی است که به حفظ رطوبت و محافظت از پوست کمک می‌کند. هنگامی که غدد چربی بیش از حد سبوم تولید کنند، میتوانند موها را چرب و به هم چسبیده کنند بنابراین پوست سر تحریک و باعث ایجاد شوره خواهد شد. مقدار پوسته‌های شوره در پوست چرب بیشتر از پوست خشک است و بیشتر به رنگ زرد متمایل هستند تا سفید. استفاده منظم از شامپوی ضد شوره حاوی اسید سالیسیلیک می‌تواند به کنترل این نوع شوره کمک کند.
- شوره سر ناشی از قارچ: نوعی قارچ به نام مالاسزیا که روی پوست هر انسانی یافت می‌شود، در برخی افراد پاسخی التهابی ایجاد می‌کند که به شوره سر یا حتی اگزما منجر می‌شود. استفاده از شامپوهایی با ترکیباتی حاوی مهارکننده مالاسزیا می‌تواند در درمان شوره ناشی از قارچ موثر باشد.
- شوره سر ناشی از بیماری: برخی از بیماریهای رایج پوست مانند اگزما یا درماتیت سبورئیک نیز روی پوست سر اثر گذاشته و باعث ایجاد شوره سر می‌شوند.
حتما بخوانید : روتین مراقبت از موی فر
سوالات متداول
ریزش مو را می‌توان شایعترین بیماری مو دانست که امروزه بسیاری از افراد به دنبال راه‌های مقابله با آن هستند. به خصوص در مردان که ریزش مو در سنین کمتری نسبت به زنان مشاهده می‌شود و بسیاری از مواقع ناشی از عوامل ژنتیکی است.
مسائل ژنتیکی، هورمونی، خودایمنی، افزایش سن، تغذیه نادرست و عدم رعایت بهداشت و مراقبت صحیح مو از جمله دلایل اصلی در بروز انواع بیماریهای مو هستند. تغییر سبک زندگی و دوری از شرایط استرس‌زا، مراقبت صحیح از موها و استفاده از شامپوی مناسب میتوانند در جلوگیری از بیماری‌هایی مو بسیار مفید باشند.
در برخی افراد قسمت‌هایی از پوست سر به شکل مروارید دچار ریزش و التهاب می‌شوند که به آن بیماری مروارید مو گفته می‌شود.
